Friday, 24 November 2017

Herbaria of Rajasthan

Herbaria of Rajasthan
1. Local name - Ghoda mothiya, मोथिया
    Indian name - Nagarmotha, mustak , motha
    English name - Nut grass
    Latin name - Cyprus rotundus
    Parts used - Roots
    Uses - Fever and obesity

2. Local name - Khejari  खेजरी
    Latin name - Prosopis cineraria

3. Indian name - Babul बबूल
    Latin name - Acacia nilotica spp. indica

4. Indian name - Neem नीम
    Latin name - Azadirachta indica

5. Indian name - Kumat कुमटा

    Latin name - Acacia senegal

6. Indian name - Phog फोग

Latin name - Calligonum polygonoides

फोग री जड़ भी ऊंडी। बंतळ करता लोग कैवै कै फोग-खेजड़ा पताळ रो पाणी पीवै। खोदता जावो, पण आं री जड़ नीं खूटै। फोग बिरखा रै पाणी सूं ई जीवतो रैय सकै। गरमियां में हर्यो रैवै। इं रा जड़-बांठ सांगोपांग बळीतो। इणरा पत्तां नै ल्हासू कैवै। गाय, भैंस, बकरी, भेड अर ऊँट ल्हासूं कोड सूं खावै। इण बांठ रा फूलां नै फोगलो कैयीजै। फोगलै रो रायतो बणै लिज्जतदार। इण रायतै री तासीर ठण्डी। सरीर री गरमी रो बैरी। बैदंग में इण बांठ रो खासो नांव। लू रो ताव उतारण सारू रामबांण। डील माथै इणरा हर्या पानका नाखो अर लू रो ताव उतारो। लकवै रै रोग्यां रो इलाज भी फोग सूं हुवै। मरीज नै उघाड़ो कर`र मांचै सुवावै। मांचै नीचै सूं फोग रै पत्तां री भाप दिरीजै। बैद बतावै कै इणसूं लकवो ठीक हुवै। फोग रै फळ नै घिंटाळ कैवै। घिंटाळ डांगरां रो लजीज चारो। घिंटाळ ऊँटां नै भोत भावै। जे खोड़ में तिसाया मरो, फोग रा पानका चाबो। तिरस नै जै माताजी री। फोग धोर्यां रो चूल्हो दोय तरियां सूं बाळै। एक तो लकड़ी सूं अर दूजो पानकां, घिंटाळ अर बळीतै रै बिणज सूं। इणी कारण मुरधर रै लोकजीवण में फोग री मोकळी महिमा। बैसाख री तपती लूवां में हर्यो कच्च रैवै। खारा खाटा ल्हासू खाय'र छाळ्यांक् मोकळो दूध देवै। बैसाख में गाय-भैंस रो दूध सूक ज्यावै, पण छाळ्यां धीणो बपरावै। इण सारू लोक में कैबा चालै-
'फोगलो फूट्यो, मिणमिणी ब्याई।
भैंस री धिरियाणी, छाछ नै आई।'
फोगलै रै रायतै सारू भी लोक में कैबा है-
'फोगलै रो रायतो, काचरी रो साग।
बाजरी री रोटड़ी, जाग्या म्हारा भाग।'
फोग की कहावतें - फोग आलो ई बळै, सासू सूदी ई लड़ै।
कहावत में कहा गया है कि जिस प्रकार फोग की लकड़ी गीली होने पर भी आग पकड़ लेती है, उसी प्रकार सास सीधी हो तब भी अधिकार पूर्वक बहू को फटकार लगा ही देती है। मौका मिलने पर असली स्वभाव उजागर हो ही जाता है।


7. Local name - Boradi बोरडी, झडबेर

Indian name - Jharber

Latin name - Ziziphus nummularia

8. Indian name - Ber बेर

Latin name - Ziziphus mauritiana

9. Indian name - Jal, Pilu पीलू

Latin name - Salvadora oleoides 

10. Indian name - Kair कैर

Latin name - Capparis decidua

11. Local name - Pasugandhi, Ajagandha, untbagra

Indian name - Hurhur, hulhul हुरहुर

English name - Dog mustard

Latin name - Cleome gynandra

12. Indian name - Doob, durva, Bermuda grass दूब

Latin name - Cynodon dactylon

13. Local name - साटा

Indian name - Punarnava पुनर्नवा

English name - Red spiderling, spreading hogweed

Latin name - Boerhavia diffusa

14. Local name - Baru, बरू,  jangli-jowar

Indian name - Johnson Grass

Latin name - Sorghum halepense

15. Local name -  

Indian name - Malkangani, मालकांगनी

English Name - Intellect Tree, Black-Oil Plant, Climbing Staff Tree

Latin name - Celastrus Paniculatus

16. Local name -

Indian name - Kheenp, खींप

Latin name - Leptadenia pyrotechnica

17. Local name - asthma-plant

Indian name - baridhudi, dudh ghas, dudhi, बड़ी दुधी

Latin name - Euphorbia hirta

18. Local name - Masa

Indian name - Sarphonk, Sharpunkha, सरफोंक, शरपुंखा 

English Name -  Fish poison, Wild indigo

Latin name - Tephrosia purpurea

19. Local name -

Indian name -

English Name -

Latin name -

20. Local name -

Indian name -

English Name -

Latin name -


Narration - Direct and Indirect

Direct को  Indirect (Reported speech) में बदलने के tenses से संबंधित नियम :-